Bogdan Tosza

---

Życiorys

Bogdan Tosza rozpoczął swoją karierę akademicką na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie uzyskał dyplom z filologii polskiej w 1976 roku. Następnie kontynuował naukę w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. L. Solskiego w Krakowie, kończąc Wydział Reżyserii Dramatu w 1980 roku. Dziesięć lat później, w 1998 roku, obronił doktorat, a w 2010 roku uzyskał habilitację.

W latach 1976-1978 pracował jako stały recenzent „Gazety Krakowskiej”, a w 1983 roku był stypendystą Ministerstwa Kultury i Sztuki, spędzając czas w Moskwie i Leningradzie. W sezonie 1985-1986 prowadził wykłady w podyplomowym Studium Instruktorów Teatru w Kaliszu. Dwa lata później, w okresie 1987-1988, otrzymał stypendium ITI, które umożliwiło mu wykłady w Hamburgu oraz Thalia Theater.

W latach 1990-1992 pełnił funkcję przewodniczącego sekcji reżyserów ZASP i był stałym felietonistą „Gońca Teatralnego”. W sezonie 1991-1992 pracował jako zastępca dyrektora ds. artystycznych Teatru Śląskiego im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, a od 1992 do 2003 roku miał zaszczyt pełnić rolę Dyrektora Naczelnego i Artystycznego tego teatru.

Oprócz reżyserii, Bogdan Tosza odegrał również kluczową rolę jako organizator i prowadzący spotkania literackie. Współorganizował wizytę wybitnego poety Josifa Brodskiego w Katowicach, kiedy to artysta odebrał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego 22 czerwca 1993 roku.

W Teatrze Śląskim Tosza gościł wielu znaczących twórców, takich jak Czesław Miłosz, Stanisław Barańczak, Tomas Venclova, Andrzej Drawicz, ks. Jan Twardowski, Egon Naganowski oraz Adam Zagajewski. Organizował również „Dni Güntera Grassa” w 1996 roku, które przyciągnęły wielu znakomitych tłumaczy literatury polskiej i niemieckiej.

Od 1992 roku Bogdan Tosza związany jest z Wydziałem Radia i Telewizji im. K. Kieślowskiego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, gdzie prowadzi zajęcia dotyczące reżyserii, pracy z aktorem oraz historii dramatu. W latach 1992-1993 współpracował jako felietonista z czasopismem „Teatr”. Dodatkowo, był stypendystą Goethe Institut oraz uczestniczył w seminariach w Wiedniu. Od 1996 roku do 1999 roku działał jako przewodniczący Rady Programowej Radia Katowice S. A., a w latach 1997-2003 pełnił funkcję wiceprezesa Stowarzyszenia Dyrektorów Teatrów.

W 2000 roku, w ramach stypendium Goethe Institut, spędził czas w Berlinie. Od 2001 do 2003 roku był członkiem komisji stypendialnej Ministerstwa Kultury. Angażował się także jako felietonista Radia eM od 2002 do 2003 roku, a później w 2003 roku dołączył do Rady Programowej TV Kraków. W latach 2004-2006 był Dyrektorem Naczelnym i Artystycznym Teatru Polskiego we Wrocławiu. Od 2010 roku pełni rolę dyrektora festiwalu Łódź Czterech Kultur. Od 2012 roku objął stanowisko Dyrektora Naczelnego Filharmonii im. Karola Szymanowskiego w Krakowie.

Publikował swoje prace w wielu czasopismach, takich jak „Dialog”, „Zeszyty Literackie” oraz „Tygodnik Powszechny”. W 2007 roku, dzięki Wydawnictwu Archidiecezji Lubelskiej „Gaudium”, ukazały się jego teksty teatralne pod tytułem „Pisane na stronie”.

Bogdan Tosza jest mężem Elżbiety Toszy, która jest dziennikarką i publicystką. Para mieszka w Krakowie.

Nagrody i odznaczenia

W ciągu swojej kariery artystycznej Bogdan Tosza zdobył liczne nagrody oraz odznaczenia, które podkreślają jego wkład w kulturę i sztukę teatralną. Wśród wyróżnień znajduje się „Złota Maska” za reżyserię spektaklu Rewizor Nikołaja Gogola, który miał miejsce w Teatrze Śląskim w Katowicach w 1990 roku. W 1992 roku, artysta otrzymał kolejny taki tytuł za reżyserię Antygony Jeana Anouilha w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu.

W 1994 roku Bogdan Tosza został uhonorowany Nagrodą Prezydenta Miasta Katowice za integrację środowisk twórczych, a cztery lata później, w 1998 roku, otrzymał Lożę Liderów „Trybuny Śląskiej” za przedsięwzięcie roku.

W 2001 roku jego spektakl Requiem dla gospodyni Wiesława Myśliwskiego dotarł do finału Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej. Równocześnie otrzymał Odznakę Zasłużony Działacz Kultury w 1999 roku oraz Złoty Krzyż Zasługi, a także Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski w 2002 roku, co jest potwierdzeniem jego wybitnych zasług w pracy artystycznej.

Warto także zaznaczyć, że poeta Janusz Szuber zadedykował Bogdanowi Toszy wiersz pt. Otwarte okno, który został opublikowany w tomikach poezji: Wpis do ksiąg wieczystych z 2009 roku oraz Wyżej, niżej, który ukazał się w 2010 roku.

Dorobek artystyczny

Reżyseria teatralna

Od 1979 roku Bogdan Tosza, uznany reżyser teatrów w Polsce, zrealizował wiele znaczących dzieł. W 1979 roku rozpoczął swoją podróż artystyczną od inscenizacji Domu Bernardy Alba Federico Garcíi Lorki w Teatrze im. A. Mickiewicza w Częstochowie, a już rok później zrealizował Strach i zachwyt Ireneusza Iredyńskiego, której prapremiera miała miejsce w Teatrze im. L. Solskiego w Tarnowie.

W 1981 roku z sukcesem zaprezentował Zabawę. Na pełnym morzuSławomira Mrożka, a także Co jest za tym murem?Jacka Stwory. Ten sam rok przyniósł także inscenizację klasycznego Mizantropa Moliera.

W kolejnych latach Tosza kontynuował pracę w kilku renomowanych teatrach, takich jak Tango Sławomira Mrożka, Pieszo Sławomira Mrożka czy Garbus, co potwierdza jego wszechstronność i umiejętności w interpretacji dzieł znanych dramaturgów.

Również Piłat. Proces Chrystusa autorstwa Wojciecha Bąka to kolejny istotny krok w jego karierze, a sama prapremiera odbyła się w 1983 roku. W tym czasie reżyser zrealizował wiele innych ważnych tytułów, takich jak Dacza Ireneusza Iredyńskiego czy Dwór nad NarwiąJarosława Marka Rymkiewicza.

Tosza niejednokrotnie wracał do dzieł klasycznych, reżyserując Antygonę Jeana Anouilha w różnych teatrach, co dowodzi jego głębokiego zrozumienia kultury teatralnej. W 1999 roku przeniósł na scenę AkropolisStanisława Wyspiańskiego, a także podjął się interpretacji Zemsty Aleksandra Fredry.

W roku 2000 zrealizował Po deszczu Sergi Belbela, a w 2001 roku przyciągnął uwagę spektaklem Poskromienie złośnicy Williama Szekspira. Bogata twórczość reżyserska w Teatrze Śląskim im. St. Wyspiańskiego w Katowicach była kontynuowana przez wiele następnych lat, w tym projekty z tekstami wybitnych polskich autorów.

Teatr Telewizji

W ramach swojej kariery, Bogdan Tosza także angażował się w produkcje telewizyjne. W 1992 roku zrealizował spektakl Kim pani jest?Andrzeja Niedoby, który zyskał uznanie. Rok później, w 1993 roku, wyreżyserował MeetingAnny Bojarskiej, co pokazuje jego wkład także w sztukę telewizyjną.

W 2000 roku zrealizował Święty grzechWłodzimierza Dulemby, kontynuując swoje doceniane prace w tej dziedzinie. Jego zdolność do przełożenia dramatów na ekran telewizyjny zyskała uznanie publiczności.

Teatr Polskiego Radia

Jednak udział Bogdana Toszy w kulturze nie ograniczał się tylko do teatru instytucjonalnego i telewizyjnego. W 1990 roku podjął się reżyserii spektaklu Proces Brodskiego dla Radia Katowice, rozszerzając swój wpływ na inne media.

Publikacje

Oprócz reżyserii, Tosza jest również autorem publikacji, które rozszerzają jego działalność artystyczną. W 2004 roku opublikował Dar [w:] Czesław Miłosz in memoriam (Znak, ISBN 83-240-0503-X). W 2007 roku światło dzienne ujrzała jego praca Pisane na stronie (Gaudium, ISBN 978-83-89659-91-0), która także przyczyniła się do rozwoju literackiego polskiej sceny teatralnej.

---

Oceń: Bogdan Tosza

---