Gabriela Matuszek-Stec

---

Życiorys

Gabriela Matuszek-Stec to wybitna postać w świecie nauki i literatury. W 1977 roku ukończyła z wyróżnieniem filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie uzyskała tytuł magistra. Następnie, w 1986 roku, obroniła doktorat z nauk humanistycznych, a 15 lat później uzyskała habilitację. W 2006 roku została profesorem nadzwyczajnym, a w 2010 roku odebrała od Prezydenta RP tytuł profesora. Ostatecznie, w 2018 roku, zyskała tytuł profesora zwyczajnego UJ. W swojej pracy badawczej koncentruje się na literaturze przełomu XIX i XX wieku, w tym na twórczości Stanisława Przybyszewskiego, naturalistycznej dramaturgii polskiej i europejskiej oraz prozie realistycznej i modernistycznej.

Dodatkowo, jej zainteresowania obejmują literaturę współczesną, polsko-niemieckie związki kulturowe, przekład literacki oraz twórcze pisanie. Gabriela Matuszek-Stec prowadziła wykłady na wielu renomowanych uniwersytetach, w tym w Berlina (na Uniwersytecie Humboldtów w latach 1983–1987, a także gościnna profesura w 2004 i 2006), Moguncji/Germersheim (gościnna profesura w 2005), oraz w Jeniej, Kolonii, Lipsku, Wiedniu, Grenoble i Pradze.

W ciągu swojej kariery była również stypendystką wielu zagranicznych fundacji naukowych i literackich, m.in. Deutsche Schillergesellschaft w Marbach w latach 1995 i 1996, Literaturakademie w Ranis w 2002 roku, a także International Writers and Translators Center of Rhodes i Baltic Centre for Writers and Translators na Gotlandzie w 2003 roku. Od 1992 roku jest członkiem Societas Jablonoviana, czyli Jablonowskische Gesellschaft der Wissenschaften zu Leipzig.

Jako założycielka i kierownik podyplomowego dwuletniego Studium Literacko-Artystycznego UJ, stworzyła pierwszą w Polsce szkołę pisarzy, działającą od 1994 roku na podstawie własnego programu. W latach 2005–2008 pełniła funkcję wiceprezesa, a w latach 2008–2014 była prezesem krakowskiego oddziału Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Od czerwca 2014 roku jest członkiem zarządu krakowskiego oddziału oraz Zarządu Głównego.

Gabriela Matuszek-Stec jest także redaktorem „Serii Studium Literacko-Artystycznego UJ” od 2007 roku oraz „Krakowskiej Biblioteki Stowarzyszenia Pisarzy Polskich” od 2009 roku, w tej drugiej współpracując z Wojciechem Ligęzą. Od 2022 roku pod jej redakcją naukową wydawana jest 11-tomowa edycja krytyczna Dzieł literackich Stanisława Przybyszewskiego. Pierwszy tom, który dotyczy prozy poetyckiej, otrzymał w 2023 roku wyróżnienie w konkursie ACADEMIA 2023 podczas Międzynarodowych Targów Książki w Warszawie.

Odznaczenia

Gabriela Matuszek-Stec ma na swoim koncie szereg prestiżowych odznaczeń, które świadczą o jej wybitnych osiągnięciach i zaangażowaniu w dziedzinie edukacji i kultury.

• Srebrny Krzyż Zasługi, który został przyznany w 2002 roku,
• Medal Komisji Edukacji Narodowej, honorujący jej zasługi w tym samym roku,
• nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w 2009 roku, otrzymana za książkę 'Stanisław Przybyszewski – pisarz nowoczesny. Eseje i proza – próba monografii’. Publikacja ta zyskała również subwencję Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, przyznaną dla najwybitniejszych monografii, na przekład na język niemiecki,
• Brązowy Medal Zasłużony Kulturze „Gloria Artis”, przyznany w 2015 roku,
• Odznaka „Honoris Gratia”, przyznawana przez Prezydenta Miasta Krakowa za zasługi dla Krakowa w 2019 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi, który otrzymała w 2020 roku,
• Złoty Medal za Długoletnią Służbę, przyznany w 2023 roku.

Te wyróżnienia podkreślają jej znaczący wkład w rozwój kultury oraz edukacji w Polsce.

Publikacje

Gabriela Matuszek-Stec jest autorką wielu ważnych publikacji, które przyczyniły się do zrozumienia literatury i kultury. Wśród jej książek znajdują się:

• „Der geniale Pole?” Niemcy o Stanisławie Przybyszewskim (1892–1992), Universitas, Kraków 1993 (ISBN 83-7052-114-2); wydanie II, rozszerzone, Kraków 1996 (ISBN 83-7052-317-X),
• „Der geniale Pole?” Stanisław Przybyszewski in Deutschland, przełożone przez Dietricha Scholze, Igel Verlag, Paderborn 1996 (ISBN 3-89621-014-9),
• Naturalistyczne dramaty, Universitas, Kraków 2001 (ISBN 83-7052-640-3); II wydanie Kraków 2008 (ISBN 97883-242-0859-3),
• Stanisław Przybyszewski – pisarz nowoczesny. Eseje i proza – próba monografii, Universitas, Kraków 2008 (ISBN 978-83-242-0930-9),
• Krisen und Neurosen – Das Werk Stanisław Przybyszewskis in der literarischen Moderne, przełożone przez Dietmara Gassa, Igel Verlag, Hamburg, 2013 (ISBN 978-3-86815-567-9),
• Maski i demony wczesnego modernizmu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2014 (ISBN 978-83-233-3769-0),
• Stanisław Przybyszewski. Europejczyk, Polak-patriota, gimnazjalista z Wągrowca, Wągrowiec 2016 (ISBN 978-83-924614-7-0),
• Wiek (nie)męski. Szkice o literaturze i varia, Kraków 2017 (ISBN 978-83-946874-7-2),
• S. Przybyszewski, Proza poetycka. Pentalogia, tom 1. Krytyczna edycja Dzieł literackich, redagowana przez G. Matuszek-Stec, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego: Kraków, 2022 (ISBN 978-83-233-5030-9).

Oprócz tego, jej wkład w opracowania i redakcje jest znaczący i obejmuje m.in.:

• St. Przybyszewski, Dzieci szatana, Oficyna Literacka, Kraków 1993 (opracowanie) (ISBN 83-85158-79-0),
• Über Stanisław Przybyszewski. Rezensionen – Erinnerungen – Porträts – Studien. Dokumenty recepcyjne z 100 lat, Igel Verlag, Paderborn 1995 (ISBN 3-89621-013-0),
• Recepcja literacka i proces literacki. O polsko-niemieckich związkach literackich w okresie modernizmu i dwudziestolecia międzywojennego, Kraków 1999 (współautorstwo z G. Ritzem) (ISBN 83-7052-846-5),
• Lektury polonistyczne: Od realizmu do preekspresjonizmu, Universitas, Kraków 2001 (ISBN 83-7052-606-3),
• St. Przybyszewski, Poematy prozą (opracowanie), Wydawnictwo Literackie, Kraków 2003 (ISBN 83-08-03548-5),
• Literatura wobec nowej rzeczywistości, Księgarnia Akademicka, Kraków 2005 (ISBN 83-7188-815-5),
• Po(st)mosty. Polacy i Niemcy w nowej Europie. Tom ofiarowany pamięci Henryka Bereski, Księgarnia Akademicka, Kraków 2006 (ISBN 83-7188-915-1),
• Krynickie Jesienie Literackie. Poezje, eseje, głosy, Kraków 2007 (ISBN 978-83-918287-4-8),
• Fährmann grenzenlos. Deutsche und Polen im heutigen Europa. Zu Gedenken an Henryk Bereska, Georg Olms Verlag, Zürich, New York 2008 (redakcja, z Brigitta Helbig-Mischewski) (ISBN 978-3-487-13639-4),
• Przybyszewski. Rewizje i filiacje, Księgarnia Akademicka, Kraków 2015 (ISBN 978-83-7638-508-2),
• Twórcze pisanie w teorii i praktyce, Księgarnia Akademicka, Kraków 2015 (razem z H. Sieją-Skrzypulec) (ISBN 978-83-7638-590-7),
• Grzegorz Stec. Malarstwo – Paintings. Czterdziestolecie (album), Kraków 2019, ss. 320 (ISBN 978-83-953718-0-6).

Gabriela Matuszek-Stec dokonała także wielu przekładów z literatury niemieckiej, w tym:

• St. Przybyszewski, „Synagoga szatana” i inne eseje, Kraków 1995 (ISBN 83-7124-070-8),
• D. Kalka, Wszystko to tylko teatr i inne opowiadania, Poznań 1999 (wspólnie z M. Śniecińskim) (ISBN 83-87235-26-1),
• F. Mitterer, Dzika kobieta, w: F. Mitterer, Teatr zaangażowany. Antologia współczesnej dramaturgii austriackiej, tom 3, Warszawa 2002 (ISBN 83-7188-815-5).

Życie prywatne

Związek artystyczny Gabrieli Matuszek-Stec jest szczególnie interesujący, ponieważ jest ona żoną uznanego artysty malarza Grzegorza Steca. Para mieszka w malowniczym Krakowie, gdzie sztuka i historia przenikają się w codziennym życiu.

Ich życie rodzinne wzbogaca ich syn, dr hab. Krzysztof Cyprian Matuszek, który pełni zaszczytną rolę profesora na Akademii Ignatianum w Krakowie. Specjalizuje się w dziedzinach takich jak filozofia, politologia oraz socjologia, co wskazuje na jego wszechstronność oraz głębokie zainteresowanie nauką i myślą krytyczną.

---

Oceń: Gabriela Matuszek-Stec

---