Grzegorz Przebinda, urodzony 27 czerwca 1959 roku w Jaworznie, to wybitna postać w dziedzinie filologii oraz rosyjskiej kultury. Jest nie tylko filologiem i rusycystą, ale również historykiem idei, a także pasjonatem maratonów, w których bierze udział jako amator.
Od roku 1983, Przebinda związany jest z Uniwersytetem Jagiellońskim, gdzie prowadzi wykłady i zajęcia, wzbogacając tym samym edukację akademicką w Polsce. W latach 2012–2020 pełnił funkcję rektora na Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej im. Stanisława Pigonia w Krośnie, co dodatkowo podkreśla jego zaangażowanie w rozwój szkolnictwa wyższego.
W latach 2016–2020 był także II wiceprzewodniczącym Kolegium Rektorów Szkół Wyższych Krakowa, co świadczy o jego znaczącej roli w krakowskim środowisku akademickim.
Życiorys
Grzegorz Przebinda zyskał uznanie jako wybitny rusycysta i badacz kultury słowiańskiej. Urodził się w Wołowicach nad Wisłą, w malowniczej okolicy krakowskiej, gdzie spędził swoje dzieciństwo. W latach 1966–1974 uczęszczał do szkoły podstawowej, obecnie noszącej imię Jana Pawła II. W kolejnych latach podjął naukę w Liceum Ogólnokształcącym im. Marii Skłodowskiej-Curie w Skawinie, gdzie kształcił się od 1974 do 1978 roku.
W latach 1978–1983 odbył studia w zakresie rusycystyki w Instytucie Filologii Wschodniosłowiańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. W trakcie stanu wojennego, w czerwcu 1983, obronił swoją pracę magisterską, która dotyczyła twórczości Aleksandra Sołżenicyna, czołowego przedstawiciela literatury rosyjskiej, którego prace były wówczas objęte zakazem w całym bloku wschodnim. Po zakończeniu studiów zaangażował się w działalność drugiego obiegu, przyjmując pseudonim Henryk Cywiński. Publikował m.in. w krakowskiej podziemnej „Arce” wywiady z rosyjskimi pisarzami na emigracji, takimi jak Natalia Gorbaniewska oraz Irina Iłowajska-Alberti.
W latach 1986–1992 Przebinda przebywał z przerwami w zachodnich Niemczech (Freiburg im Breisgau, Monachium), Szwajcarii (Genewa), we Włoszech (Rzym) oraz Francji (Paryż), gdzie uczestniczył w licznych stażach i stypendiach naukowych. W 1988 roku związał się z warszawskim drugim obiegiem, publikując wspomnienia dysydenta Władimira Bukowskiego pt. Listy rosyjskiego podróżnika. W 1991 roku jego działania na rzecz współpracy polsko-rosyjskiej w walce o demokrację zostały uhonorowane nagrodą Polcul.
W latach 1990–1992 pełnił funkcję kierownika krakowskiego Wydawnictwa Arka, wydając istotne tytuły, w tym pierwsze tomy Biblioteczki Poetów Języka Angielskiego pod redakcją oraz w przekładzie Stanisława Barańczaka. Do jego zadań należało również wydawanie prac takich autorów jak Ryszard Terlecki, Włodzimierz Bolecki czy Stanisław Markowski. Przebinda obronił doktorat w 1991 roku, a kilka lat później uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego. W 2002 roku został profesorem, publikując ważne prace, takie jak Większa Europa. Papież wobec Rosji i Ukrainy.
Od 1983 roku związany jest z Instytutem Filologii Wschodniosłowiańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie z początku pracował jako asystent-stażysta, obecnie będąc profesorem zwyczajnym. Był dyrektorem instytutu w latach 1999–2005 oraz 2008-2012, a od 2009 roku kieruje Katedrą Kultury Słowian Wschodnich. W latach 2012-2020 pełnił funkcję rektora PWSZ w Krośnie oraz jest redaktorem naczelnym uczelnianego rocznika „Studia Pigoniana”, jednocześnie kierując Wydawnictwem Humanistycznym Pigonianum od 2020 roku.
W latach 2001–2005 był wykładowcą na Wydziale Studiów Międzynarodowych i PolitologicznychUniwersytetu Łódzkiego. Jako aktywny członek wielu gremiów naukowych, w tym pierwszej redakcji pisma „Nowaja Polsza”, Przebinda także uczestniczył w działalności redakcyjnej „Nowej Europy Wschodniej” oraz „Przeglądu Rusycystycznego”. Do maja 2022 roku był także członkiem Komisji Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk, z której odszedł w proteście przeciwko kontrowersyjnej osobie Anny Raźny. Jego dorobek naukowy obejmuje ponad 400 publikacji w różnych językach, w tym rosyjskim, angielskim, niemieckim oraz francuskim.
Po bezprawnej aneksji Krymu przez Rosję w 2014 roku, Przebinda regularnie komentował sytuację na łamach gazet oraz w programach radiowych, zajmując się aspektem ideologicznym oraz mistycznym putinizmu. Po rozpoczęciu agresji Rosji na Ukrainę 24 lutego 2022 roku, przez cały czas systematycznie analizował i omawiał sytuację wojenną w Radiu Kraków oraz w innych mediach. Przeprowadził również wywiady z wieloma rosyjskimi przeciwnikami Putina.
W listopadzie 2023 roku Przebinda opublikował szczegółowy dziennik wojenny Ostatnia wojna Putina. Rozprawa filologa Rosją, który wzbudził szerokie zainteresowanie i był tematem licznych wywiadów oraz spotkań autorskich.
Odznaczenia
- Medal „Za Zasługi dla Krosna” w 2019 roku,
- Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” w 2018 roku (dziedzina: tłumaczenie),
- 3 maja 2015 roku na Zamku Królewskim w Warszawie odznaczony przez prezydenta Bronisława Komorowskiego Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi w pracy naukowo-badawczej w dziedzinie języków i kultur wschodniosłowiańskich, za wspieranie międzynarodowej współpracy naukowej”.
Życie osobiste
Grzegorz Przebinda jest żonaty z Leokadią Styrcz-Przebindą, która ukończyła studia slawistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz ma stopień doktora z zakresu językoznawstwa. Para doczekała się dwojga dzieci: syna Igora, urodzonego w 1981 roku, oraz córki Anety, która przyszła na świat w 1989 roku. Igor jest absolwentem filmoznawstwa, a Aneta ukończyła studia z zakresu socjologii.
W swoim wolnym czasie, Przebinda pasjonuje się biegami długodystansowymi. Udało mu się ukończyć dwadzieścia jeden maratonów, w trakcie których odwiedził trzy kontynenty, szesnaście krajów i dwadzieścia miast.
Publikacje
Przebinda Grzegorz jest autorem wielu znaczących publikacji, które przyczyniają się do zrozumienia myśli rosyjskiej i jej kontekstu historycznego. Oto lista jego wybranych dzieł:
- Grzegorz Przebinda: Włodzimierz Sołowjow wobec historii. Kraków: Arka, 1992, seria: Z dziejów myśli Rosyjskiej. ISBN 83-85123-80-6. (pol.) Brak numerów stron w książce,
- Mikołaj Czernyszewski – późny wnuk Oświecenia. Katowice: Śląsk, 1997,
- Od Czaadajewa do Bierdiajewa. Spór o Boga i człowieka w myśli rosyjskiej 1832–1922. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1998. Publikacja ta otrzymała nominację do Nagrody im. Jana Długosza w 1999 roku,
- Zaułki Mistrza Wolanda. Kraków: Oficyna Literacka, 2000,
- wspólnie z Józefem Smagą: Kto jest kim w Rosji po 1917 roku. Kraków: Znak, 2000,
- Większa Europa. Papież wobec Rosji i Ukrainy. Kraków: Znak, 2001. Nominacja do Nagrody im. Jana Długosza w 2002 roku,
- Między Moskwą a Rzymem. Myśl religijna w Rosji XIX i XX w. Kraków: Universitas, 2003,
- Piekło z widokiem na niebo. Spotkania z Rosją 1999–2004. Kraków: Znak, 2004,
- Между Краковом, Римом и Москвой. Русская идея в новой Польше. Москва: РГГУ, 2013,
- [współautorstwo z Igorem Przebindą i Leokadią Anną Przebindą] M. Bułhakow, Mistrz i Małgorzata, przekład, opracowanie tekstu i przypisy, wyd. II poprawione, Kraków: Znak 2022,
- From Chaadayev to Solovyov: Russian Modern Thinkers Between East and West, Berlin: Peter Lang, 2022,
- Ostatnia wojna Putina. Rozprawa filologa z Rosją, Kraków: Znak 2023.
Jego prace koncentrują się na zawirowaniach myśli filozoficznej oraz relacji między Wschodem a Zachodem, co czyni je cennym źródłem wiedzy dla wszystkich zainteresowanych rosyjską kulturą i historią.
Przypisy
- Grzegorz Przebinda - Autorzy.wyborcza.pl [online], gazetapl, 05.08.2023 r. [dostęp 18.03.2024 r.] (pol.).
- Książka tygodnia: „Ostatnia wojna Putina” Grzegorza Przebindy | Tygodnik Powszechny [online], www.tygodnikpowszechny.pl, 05.02.2024 r. [dostęp 18.03.2024 r.] (pol.).
- Grzegorz Przebinda - Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego [online], ifw.filg.uj.edu.pl [dostęp 27.01.2024 r.]
- POLCUL - Lista Laureatów od 1990 [online], www.polcul.pl [dostęp 03.03.2024 r.]
- W mrocznych czeluściach Rosji [online], Rzeczpospolita [dostęp 18.03.2024 r.] (pol.).
- Piąte imperium Putina [online], Rzeczpospolita [dostęp 18.03.2024 r.] (pol.).
- Trzeci chrzest Rusi [online], Rzeczpospolita [dostęp 18.03.2024 r.] (pol.).
- Ostatnia wojna Putina książka prof Grzegorza Przebindy. [dostęp 18.03.2024 r.]
- Dobry diabeł i pisarz niespełniony | Michaił Bułhakow, Mistrz i Małgorzata, „Zupełnie Inna Opowieść”, 31.12.2016 r. [dostęp 10.11.2017 r.] (pol.).
- Ostatnia wojna Putina. Rozprawa filologa z Rosją | Rozmowa z prof. Grzegorzem Przebindą. [dostęp 18.03.2024 r.]
- maciejpolchlopek, THE THIRD BAPTISM OF RUS. THE PARTICIPATION OF MOSCOW ORTHODOX CHURCH IN PUTIN’S EXPANSION IN UKRAINE [online], PANS w Krośnie, 17.04.2016 r. [dostęp 18.03.2024 r.] (pol.).
- Grzegorz Przebinda [online], www.maratonypolskie.pl [dostęp 27.03.2023 r.]
- Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 18.03.2024 r.]
- Kadencja 2016-2020 - Kolegium Rektorów Szkół Wyższych Krakowa - Uniwersytet Jagielloński [online], krswk.edu.pl [dostęp 27.11.2023 r.]
- Grzegorz Przebinda; Uniwersytet Jagielloński w Krakowie. [dostęp 01.02.2016 r.]
- „Arka”, nr 25, 1989, s. 64-71.
- „Arka”, nr 20, 1987, s. 46-55.
- eł G. Przebinda, „Piąte imperium Putina”, Rzeczpospolita, Plus-Minus, 20.06.2015 r. [dostęp 10.12.2015 r.]
- О «Новой Польше» - Pедакция (Гжегож Пшебинда - Grzegorz Przebinda). [dostęp 11.01.2021 r.]
- Бібліотека - архів (Гжегож Пшебинда - Grzegorz Przebinda) [online], novapolshcha.pl [dostęp 11.01.2022 r.] (ukr. • ros.).
- Listy rosyjskiego podróżnika / Władimir Bukowski, [w:] Katalog Biblioteki Narodowej [online], bn.org.pl [dostęp 22.01.2016 r.]
- Rada Naukowa Instytutu Jana Pawła II. [dostęp 17.01.2016 r.]
- prof. dr hab. Grzegorz Przebinda - Doświadczenie pozauczelniane [online], Pracownicy PANS w Krośnie [dostęp 18.03.2024 r.] (pol.).
- Gazeta Wyborcza. Magazyn Świąteczny. [dostęp 03.02.2016 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Małgorzata Bednarczyk | Cezary Sękalski | Gabriela Matuszek-Stec | Dariusz Nawrot | Iwona Jelonek | Bolesława Starmach | Antoni Zięba (inżynier) | Barbara Gutkowska | Elżbieta Mrożek-Loska | Zbigniew Kawecki | Andrzej Cwojdziński | Halina Bittner-Szewczykowa | Stefan ZiembaOceń: Grzegorz Przebinda