Erazm Kazimierz Grotowski, znany również pod herbem Rawicz, to postać o znacznym dorobku militarnym, którego życie przypadło na przełom XIX i XX wieku. Urodził się 20 maja 1865 roku w Jaworznie, co stanowiło początek jego długiej kariery w wojsku. W trakcie swojej służby, Grotowski zyskał uznanie jako pułkownik saperów w cesarskiej i królewskiej armii, co potwierdza jego umiejętności oraz profesjonalizm w dziedzinie inżynierii wojskowej.
Na uwagę zasługuje fakt, że po zakończeniu I wojny światowej, Grotowski związał swoje losy z Wojskiem Polskim, gdzie przyznano mu tytuł generała dywizji. Umożliwiło mu to aktywne uczestnictwo w kształtowaniu nowo powstałej armii polskiej. Zmarł 15 września 1942 roku w Warszawie, pozostawiając za sobą trwały ślad w historii polskiego wojska.
Życiorys
W historii polskiej sztuki dramatycznej postać Erazma Grotowskiego jest szczególnie znacząca. Był on synem Stanisława i Danieli z Jelonkowskich oraz młodszym bratem Bolesława Grotowskiego, który pełnił rolę profesora w I Gimnazjum Męskim w Rzeszowie. Po zakończeniu nauki w szkole realnej zdecydował się na podjęcie studiów na politechnice. Jednak po czterech semestrach przeniósł się do Technicznej Akademii Wojskowej w Wiedniu.
W roku 1886 rozpoczął swoją zawodową karierę w cesarskiej i królewskiej armii. W ramach tej służby został przydzielony do 1 Ciężkiego Dywizjonu w Wadowicach, który od 1 stycznia 1894 roku przeszedł przekształcenie w 1 Pułk Artylerii Dywizyjnej. W 1896 roku, jako oficer tego wadowickiego pułku, związał się z Wojskowym Komitetem Technicznym w Wiedniu, gdzie specjalizował się w technologiach związanych z materiałami wybuchowymi oraz gazami bojowymi. W 1914 roku powierzono mu stanowisko szefa Oddziału Chemicznego w Komitecie Wojskowo-Technicznym oraz kierowanie komisją odbioru masek przeciwgazowych.
W listopadzie 1918 roku Erazm Grotowski przybył z Wiednia do Warszawy. Zamieszkał u wdowy Amelii Różyckiej, córki Juliana Różyckiego, z którą to po wojnie z bolszewikami związał się małżeństwem. Po przyjęciu do Wojska Polskiego został mianowany komendantem zbrojowni w Krakowie. W lutym 1919 roku z powrotem wrócił do stolicy, gdzie rozpoczął pracę w Ministerstwie Spraw Wojskowych jako szef Sekcji Chemicznej w Departamencie VI Artyleryjskim, zastępując inż. Stanisława Mincewicza.
10 marca 1920 roku po reorganizacji ministerstwa, awansował na stanowisko II pomocnika szefa Departamentu V Uzbrojenia, liderując Sekcji 5 Chemicznej. W dniu 1 maja 1920 roku, został zatwierdzony w stopniu generała podporucznika, wśród oficerów byłej armii austriacko-węgierskiej. W sierpniu 1921 roku, po transformacji ministerstwa z organizacji wojennej na pokojową, otrzymał nominację na pomocnika szefa Departamentu III Artylerii i Uzbrojenia. Z dniem 15 lipca 1922 roku został mianowany na stanowisko II zastępcy generalnego inspektora artylerii.
Na mocy decyzji Prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego, 8 października 1924 roku, otrzymał stopień tytularny generała dywizji. Od 31 października tego samego roku przebywał w stanie spoczynku, mając wówczas swoje miejsce zamieszkania w Warszawie przy ulicy Marszałkowskiej 136.
Erazm Grotowski zmował 15 września 1942 roku. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, w kwaterze S-5-7. Jego małżonką była Amelia z domu Różycka, która żyła w latach 1862-1940.
Awanse
W ciągu swojej kariery Erazm Grotowski przeszedł przez szereg znaczących awansów, które odzwierciedlają jego rozwój w strukturach wojskowych.
- podporucznik – 1 września 1886,
- porucznik – 1 stycznia 1891,
- kapitan – 1 maja 1897,
- major – 1 listopada 1911,
- podpułkownik – 1 maja 1915,
- pułkownik – 1 lutego 1918,
- generał podporucznik – 1 maja 1920 zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920,
- generał brygady – 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie generałów,
- tytularny generał dywizji – 8 października 1924 z dniem przeniesienia w stan spoczynku.
Ordery i odznaczenia
Erazm Grotowski, znany ze swojego wkładu w kulturę i sztukę, otrzymał szereg odznaczeń, które podkreślają jego znaczenie w polskim dorobku narodowym.
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 2 maja 1923 roku,
- Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia.
Przypisy
- a b c Cmentarz Stare Powązki: GROTOWSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 07.03.2017 r.]
- Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 282.
- Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 17.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 108 z 12.10.1924 r., s. 600.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 108 z 12.10.1924 r., s. 597.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 26 z 12.08.1922 r., s. 601.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 18 z 15.05.1920 r., s. 352.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 27.03.1920 r., s. 229.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Kazimierz Brożek | Janusz Skulich | Feliks Kamiński (pułkownik) | Józef Siupka | Stanisław Sommer | Bolesław Pędzikiewicz | Irena Odrzywołek | Sławomir Stróżak | Karol PniakOceń: Erazm Grotowski