Irena Odrzywołek to postać, której życie i działania zapisały się na kartach historii. Urodziła się 20 grudnia 1925 roku w Byczynie, a niestety zakończyła swoje życie 17 grudnia 1946 roku w Katowicach.
Była ona nie tylko strażniczką więzienną, ale również osobą, która zaangażowała się w działalność zbrojną i wywiadowczą, współpracując ze Zgrupowaniem Partyzanckim „Błyskawica” pod dowództwem mjr. Józefa Kurasia. Irena odegrała istotną rolę w akcji mającej na celu rozbicie więzienia św. Michała w Krakowie.
Jej walka o sprawiedliwość i wolność nie przeszła niezauważona, jednak niestety zapłaciła najwyższą cenę, będąc zamordowaną przez władze komunistyczne.
Życiorys
„W trakcie II wojny światowej, Irena Odrzywołek była zaangażowana w pracę w tartaku rodzinnym. W 1945 roku rozpoczęła zatrudnienie w więzieniu św. Michała w Krakowie, zajmując się jako kierowniczka pralni. W roku kolejnym nawiązała kontakt z porucznikiem Bolesławem Pronobisem, znanym jako „Ikar”, który był byłym żołnierzem Armii Krajowej oraz dowódcą oddziału Narodowych Sił Zbrojnych „Huragan”. W sierpniu 1946 roku, Irena dostarczyła do więzienia pistolety oraz granaty, które przekazała uwięzionym członkom antykomunistycznego podziemia.
Przekazana broń miała zasadnicze znaczenie w wydarzeniach z dnia 18 sierpnia 1946 roku, kiedy to uzbrojeni więźniowie w porozumieniu z 6 kompanią Zgrupowania Partyzanckiego „Błyskawica” Józefa Kurasia, znanego jako „Ogień”, zdołali opanować większość cel i uwolnić 62 osoby. Po tym heroiczny akcie, Irena Odrzywołek musiała się ukrywać, kontynuując działalność konspiracyjną. Niestety, w listopadzie 1946 roku została aresztowana w Gliwicach.
3 grudnia tego samego roku, Wojskowy Sąd Rejonowy w Katowicach wymierzył jej karę śmierci. Wyrok został wykonany kilkanaście dni później, w przeddzień jej 21. urodzin. Jej szczątki zostały odnalezione we wrześniu 2019 roku w trakcie prac ekshumacyjnych realizowanych przez IPN na cmentarzu komunalnym przy ul. Panewnickiej w Katowicach. Ostatecznie, jej szczątki zostały uroczyście pochowane 18 sierpnia 2023 roku, co miało miejsce dokładnie w siedemdziesiątą siódmą rocznicę tego pamiętnego wydarzenia. obecnie spoczywa na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Upamiętnienie
Irena Odrzywołek była osobą, której pamięć została trwale uhonorowana w jej rodzinnej miejscowości, Byczynie, która obecnie stanowi część Jaworzna. W ramach upamiętnienia jej zasług, nazwano jej imieniem jedną z ulic w tej okolicy.
W 2023 roku, w gestach szacunku i uznania dla jej wkładu, otrzymała pośmiertnie Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.
Przypisy
- Instytut Pamięci Narodowej-I.P.N. Kraków Uroczystości pogrzebowe Ireny Odrzywołek, zgładzonej przez komunistów za współpracę z podziemiem niepodległościowym – Kraków, 18.08.2023 r. [dostęp 18.08.2023 r.]
- Mario66, Irena Odrzywołek – rozbicie więzienia św. Michała w Krakowie [online], Związek Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych, 29.09.2020 r. [dostęp 18.08.2023 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Sławomir Stróżak | Karol Pniak | Erazm Grotowski | Kazimierz Brożek | Janusz Skulich | Feliks Kamiński (pułkownik) | Józef Siupka | Stanisław Sommer | Bolesław PędzikiewiczOceń: Irena Odrzywołek